नारायण नारायण

आता मला कळले आहे कि चांगले काम करणे, दुसऱ्याची मदत करणे म्हणजे नारायणगिरी करणे. जर हे खरे आहे तर अशी नारायणगिरी मी जवळजवळ रोज करतो. पण त्याला हल्ली लोकं वेडेपणा म्हणतात असा माझा अनुभव आहे. तरीही माझे मन म्हणते ते मी करीत असतो. साधा एक उदाहरण सांगतो मी राहत असलेल्या इमारती मध्ये पूर्वी जवळ जवळ रोजच पाण्याची टाकी ओव्हर फ्लो व्हायची. खूप पाणी वाया जायचे. माझ मन दुखायचे. खूप वेळा सांगून झाले. पण:( एकदा तर मी स्वतः च्या खर्चाने व्यवस्था करतो म्हणून हि सांगितले पण काही उपयोग झाला नाही शेवटी मी ठरविले आपण फुकटची व्यवस्था करावी. रोज रात्री ९.३० ला घर बाहेर यायचे सिगरेट हि ओढायची आणि टाकीचा नळ हि बंद करायचा. तेव्हा पासून ओव्हर फ्लो होणे थांबले. याने मला काही फायदा आहे का पण मन म्हणाले म्हणून.

मी १३( 😦 ) मे १८८५ रोजी नौकरीवर हजर झालो. तेव्हा पासून मुंबईतील लोकल चे धकाधकीचे जीवन जगत होतो. रोज सायंकाळी ६.०३ ची कसारा लोकल. तोच डबा तीच खिडकी, तीच जागा व तीच मानस. आमच्या ग्रुप मधील मंडळी( …न खेळणारी) भांडूप गेले कि प्रत्येकाने उठायचे व उभे असणार्याला जागा द्यायची. ओळखीचा असो किंवा नसो. मुंबई मध्ये माणुसकी(नारायण गिरी) खूप आहे. एखादी म्हातारी मंडळी समोर आली,किंवा एखादी बाई नवऱ्या सोबत जेन्ट्स डब्यात येऊन उभी असली कि जरी CST स्टेशन वरून असेल तरी हि तिला जागा देणार.

कधी लोकल चुकली तर ६.०८ ची अंबरनाथ लोकल मध्ये तोच डबा पकडीत होतो. त्या वेळी त्या डब्यात एक मनुष्य असायचा तो घाटकोपर सोडले कि पिशवीतून पाण्याची मोठी बाटली व छोटासा स्टीलचा ग्लास काढायचा एक एक करत आवाक्यात असतील व पाणी पुरेल तितक्या २५ ते ३० लोकांना पाणी पाजायचा. हा त्याचा रोजचा उद्योग होता. मला तर प्रवासात आज हि पाण्याची बाटली आवश्यक असो व नसो सोबत ठेवायची सवय जडली आहे. न जाणो कधी कोणाला गरज पडली तर.
सकाळच्या एका लोकल मध्ये उल्हासनगर मधील एक मनुष्य डोंबिवली सुटल्यावर बनपाव बाहेर काढायचा त्यांचे बारीक बारीक तुकडे करायचा प्रथम मी आश्चर्याने बघितले होते. नंतर बघितले कि तो ते तुकडे मुंब्रा येथील खाडी मध्ये मास्यांना खाण्यासाठी टाकायचा दररोज न विसरता. असे किती किस्से सांगू. महेंद्र ने हा नारायण समोर आणल्याने मला हे सर्व आठवले.

मला माझ्या या सवयींचा फायदा हि झाला. नाशिकला राहायला आल्यावर मला मुंबईला जवळ जवळ दररोज नौकरीला अप डाऊन करावे लागायचे. पंचवटी ने प्रवास. तेथे हि ग्रुप तयार केला. एव्हडा मोठा ग्रुप झाला कि जेथे ६ लोकांनी बसायची जागा तेथे २० लोकं बसायचा प्रयत्न करायची. अनंत विषयांवर गप्पा रंगायच्या. वेळ कधी निघून जायचा कळत नव्हते. रोज मी खायला काही न काही आणणार. तेथे हि तेच १ तासापेक्षा जास्त वेळ जागेवर बसायचे नाही. लगेच उभे असलेल्याला ओळख असो किंवा नसो. बोलावून बसायला जागा देणार म्हणजे देणार. त्याने मित्र मंडळी खूप वाढली.

अशी नारायण गिरी करणारी मंडळी आपणाला दररोज दिसते. पण महेंद्र म्हणाले तसे नजर हवी इतकेच.

नेकी कर और….

आताच मी काय वाटेल ते वर नारायण हि पोस्ट वाचली आणि घाई घाईने कोमेंट हि देऊन टाकली कि असे नारायण मला दिवा घेऊन हि सापडत नाही. ती कोमेंट टाकतो न टाकतो तेच नवीन पोस्ट काय वाटेल ते वर आली “रोजच्या जीवनातले”. आणि माझे डोळे खाडकन उघडले. अरे असे प्रसंग तर बऱ्याच वेळा आपल्या नजरे समोर येत असतात. आपण त्या प्रसंगी त्याकडे पूर्ण दुर्लक्ष करून हसून विसरून जातो. पण महेंद्र सारखा हिराच ते प्रसंग कैद करू ठेऊ शकतो मना मध्ये व केमाऱ्यामध्ये सुद्धा. मी मुंबईमध्ये जवळ जवळ १८ वर्ष राहिलो आहे. फोर्ट फ्लोरा फाउंटएन मध्ये ऑफिस होते. जेवण झाले कि आपली वाईट सवय होती ती भागवायला म्हणजे सिगरेट ओढायला जायचोच. जवळ जवळ रोजच सिगरेट ओढतांना कोणी न कोणी येऊन पत्ता विचारीत असे. मी त्याला अगदी व्यवस्थित पत्ता सांगत असे. मी कंटाळून जात असे. शिव्या हि देत असे कि हि लोकं माझ्याच कडे का विचारणा करतात.(कदाचित माझा तो भ्रम असेल हि). तरी हि मन मनात नसे व मी माझे काम करत असे. आता मला समजले कि मी तेव्हा नारायण गिरी करीत होतो.नाशिकला आलो आणि सुटलो त्या जाचातून.

असाच एक नारायणगिरी केल्याचा प्रसंग सांगतो. आम्ही तेव्हा कल्याणला राहायला होतो. रोज ते धकाधकीचे जीवन. सकाळ संध्याकाळ लोकलचा (सेकंड क्लास चा) प्रवास. एके दिवशी सकाळची ८.३८ ची कल्याण लोकल पकडली. त्या लोकल मध्ये ग्रुप नसल्याने अनोळखी लोकं सोबत बसली होती. रोजच्या सवयी प्रमाणे मी घाटकोपर गेल्यावर दोन्ही बाकड्यामध्ये माझ्या समोर जो प्रवाशी उभा होता त्याला उभे राहून (मी स्वतः) बसायला जागा द्यायच्या तयारीत होतो (आणखी एक नारायण गिरी). तितक्यात माझी नजर माझ्या समोरच्या माणसाच्या पाठी मागील एका वयस्कर पण सुटेद बूतेड मधील व्यवस्थित सफारी घातलेल्या माणसाकडे गेली. त्याला अतिशय घाम सुटला होता.तो घामाने ओलाचिंब झाला होता. त्याचे पूर्ण कपडे बिजले होते. माझ्या मनात पल चुकचुकली. मी लगेच उठलो व त्याला बसायला जागा दिली. तो आभार मानायला लागला.पण त्याच्या चेहऱ्यावरून काळात होते कि तो मनुष्य मोठ्या वेदना सहन करीत आहे. मी लगेच त्या बक्द्या वरील इतर तिघांना विनंती केली उभे राहून त्या माणसाला झोपण्यासाठी जागा देण्याची. त्यांनी बिच्यार्यांनी माझे ऐकलेही (याचे मला कौतुक वाटले). माझ्या कडे टाईम्स ऑफ इंडिया होता(नेहमी प्रमाणे जाडजूड पेपर). मी त्याची पंख्या सारखी घडी केली व त्या बिचाऱ्याला हवा करता बसलो(म्हणजे उभे राहूनच). इतर एका नारायणाने पाण्याची बाटली दिली. त्या बिच्यार्याला पाणी पाजले. थोड्यावेळाने त्याला बरे वाटायला लागले. तरी हि त्याला तसेच झोपू दिले. कुर्ला पास होत आहे हे लक्ष्यात आल्यावर मी हळूच त्या माणसाला विचारले”आपको कहा उतरना है” तो उठून बसला, मला जवळ बसविले(इतरांनी मी त्या रुग्णाची सेवा केली म्हणून असेल कदाचित मला बसू दिले) आणि उत्तरला “मुझे जाना तो कफ परेड को है लेकीन मै शायद जा नाही पाऊंगा. इसलिये भायकाला मे मेरी बहन रहति है वहा मुझे पहुचा दो.” मी जमिनिपासून चार फुट वर उडालो.मनात म्हटले बाबा रे इतकी सेवा केली ती पुरे झाली कि आता. पुढे तो मनुष्य सांगू लागला कि तो IDBI च्या हेड ऑफिसला स्वतःच्या कंपनी साठी लोन ची बोलणी करायला चालला आहे. मी जास्त विचारल्यावर समजले त्याचे नाव रेमंड होते व तो एक मोठ्या कंपनीतून GM म्हणून रीटायर झाला होता. आता स्वतः ची कंपनी काढायची होती. त्याच्या बोलण्यामुळे बरे वाटले. पण मनात नाना विचार यायला लागले होते. ऑफिसला जायला उशीर होईल. ते ठीक पण नेतांना ह्या अनोळखी माणसाला काही झाले तर आपले काय होईल. मनात भीती वाटायला लागली. पण तो ऐकेना. मग मार्ग काढायला सुरुवात केली. समोर एक मनष्य बसला होता. त्याच्याशी थोडी ओळख झाली होतीच. तो कल्याण मधील एका एरियातील स्थानिक पुढारी होता. असे त्याने बोलतांना सांगितले होते. मी त्याचा आधार घ्यायचे ठरविले. तो हो म्हणाला. आम्ही दोघांनी त्या माणसाला दोन्ही बाजूने कवेत धरून लोकल मधून खाली उतरविले. मी त्या पुढार्याला असा सल्ला दिला होता कि आपण प्रथम रेल्वे पोलिसांना या बद्दल सांगू. पण आवश्यकता नाही असे म्हणाला. मग आम्ही त्याला घेऊन जिने चढून एक नंबरच्या (पश्चिमेच्या) प्लेटफॉर्म वरून स्टेशन बाहेर पडलो. एक टेक्शि केली व त्या रुग्णाने सांगितले त्या दिशेला निघालो. हो एक सांगायचे राहून गेले. त्या माणसाकडे एक प्लास्टिक ची पिशवी होती ती त्याने माझ्या हातात दिली होती.आम्ही आता त्याच्या बहिणीच्या घरी पोहोचलो होतो. त्याला घरात नेले व लगेच पलंगावर झोपवले. त्याच्या बहिणीशी त्याने ओळख करून दिली व सांगितले कि ह्या लोकांनीच मला वाचविले. आणि आम्ही लगेच जायला निघालो. त्याच्या बहिणीने त्याला विचारले तुझ्या कडे काही नव्हते का? तो म्हणाला एक पिशवी होती. त्याची बहिण माझ्या कडे बघायला लागली. मी म्हटले मी पिशवी सोबत आणली होती. येथेच कोठे तरी असेल. काही केल्या पिशवी दिसेना. मला चोरी केल्या सारखे वाटायला लागले होते. ती बी सुद्धा त्याच नजरेने पाहायला लागली होती. तितक्यात त्या माणसाने कूस बदलली आणि मला ती पिशवी त्याच्या पाठी खाली पलंगावर दिसली. जीव भांड्यात पडला. नाही तर काय झाले असते. मी त्या बैला व त्या माणसाला विनंती केली व पिशवीतील सर्व कागद तपासून घ्यायला सांगितले. पिशवी म्हणजे प्लास्टिक ची होती व त्यात कागद होती. त्यमुळे पाठी खाली येऊन हि त्याला ते कळले नव्हते. मी मात्र स्वतः च्या मनात म्हटले”नेकी कर और दरिया मे डाल.” येथे सुद्धा मी नारायणच झालो होतो आणि त्या पुढाऱ्याला सुद्धा नारायण बनविले होते.

मला जग बघू द्या हो

त्याचं लग्न होऊन एव्हाना ६ महिने झाले होते. पण त्याला मुलाची हौस होती म्हणून तो बायकोच्या मागे लागला होता कि आता आपण मुल होवू द्यायला हरकत नाही. तिने नेहमी प्रमाणे नकारघंटा वाजविली. पण याने पिच्छा पुरविला. शेवटी ती तयार झाली पण तिने आग्रह धरला कि आपण आधी सल्ला घेवू आणि मग पुढच पाऊल टाकू. त्याने तीच एकूण घेतल. ( काय करणार बिचारा बायको पुढे कधी कोणाचे चालले आहे का कि त्याचे चालेल:)). ती म्हणाली,”माझी अशी कल्पना आहे कि जग फार पुढे गेलेले आहे. प्रत्येक मनुष्य फार शिक्षण घेऊन मोठ्या पोस्टवर नौकरी करतो.तर आपल्या बाळाने सुद्धा खूप शिकव आणि खूप मोठा माणूस व्हाव.” तो उत्तरला “हो ग तुझ बरोबर आहे.पण ते काही आपल्या हातात नाही. त्याचे इच्छे प्रमाणे होते सर्व.”
ती,”नाही तस काही नाही. हल्ली या बद्दल गर्भ संस्काराचे प्रशिक्षण दिले जाते. आजच मी एक बातमी वाचली गुजरात मध्ये सुपर चाईल्ड विद्यापीठाची स्थापना केली आहे. आपण तेथे जाऊन सल्ला घेऊ.”
“अग काही तरीच काय असे कोठे होते काय.?”
“का नाही होऊ शकत? अभिमन्यू नाही का आईच्या गर्भातून शिकून आला होता.”
“बर बर आपण जाऊ तेथे पुढच्या आठवड्यात बर का.”
एकदाचे ते गुजरातला पोहचले आणि त्यांनी सल्ला घेतलाही. आणि पुढच्या प्लानिंग ला लागले. काही दिवसांनी तिने त्याला गोड बातमी दिली. तो खुश झाला. त्यांचे दिवस आनंदात जाऊ लागले. चार महिने झाले होते कदाचित आणि एके दिवशी त्याच्या मनात काय आले माहित नाही. त्याने तिच्या कडे शंका उपस्थित केली.
“अग मी काय म्हणतो आपल्याला मुलगा न होता मुलगी झाली तर. ”
त्याच्या ह्या शंकेमुळे ती इतकी नाराज झाली कि १५ मिनिट त्याच्या कडे हि बघितले. तिला जणू शॉकच बसला. त्याने परत परत विचारे पण ती बोललीच नाही. जेव्हा ती शुद्धीत आली तेव्हा तिने त्याला चांगलेच फैलावर घेतले बिचाऱ्याला. त्याची शंका तशी अवाजवी नव्हती पण तिला ती पटली नव्हती. सवती दोघांनी असा विचार केला कि आपण गर्भलिंग तपासणी करून घेऊ. पण त्याला ते पटले नाही. “तुला माहित आहे का शासनाने ह्या तपासणी वर बंदी आणलेली आहे.”
“मग आता काय करावे.” तिने विचारले.बघू मी विचार करून मार्ग शोधतो. तो काय मार्ग शोधणार हे तर देवच जाणे. पण तिची समजूत घालावी म्हणून त्याने काही तरी ठोकून दिले. ठोकून तर दिले मात्र आता त्याची चिंता वाढली.काय करावे हेच त्याला समजेना. त्याच्या विचार शक्तीच्या पलीकडचा विषय होता हा. जेव्हा त्याची बुद्धी खुंटली तेव्हा तो सरळ झोपी गेला.
दुसर्या रात्री पुनः तिने त्याला प्रश्न केला. मग त्याने पुनः डोके खाजवायला सुरुवात केली. अचानक त्याच्या डोक्यात प्रकाश पडला व तो म्हणाल”अग आपण आपल्या डॉक्टरांना विचारू या कि.”

आणि ते दोघे लगेच डॉक्टरांकडे निघाले. डॉक्टरांकडे गर्दी असल्याने ते वाट बघत बसले होते. काही तरी चला करावा म्हणून त्याने एक पुस्तक हातात घेतले. नेमके ते पुस्तक गर्भ लिंग तपासणी बाबतच होते. त्याने ते वाचले. वाचत असतांना त्यांचा नंबर आला. व ते डॉक्टरांकडे गेले.
डॉक्टरांनी त्यांचे स्वागत केले आणि काही त्रास होत आहे का वहिनींना असे विचारले. “नाही डॉक्टर त्रास काहीच नाही. मी अगदी व्यवस्थित आहे.”

क्रमशः

Super Child

महा आश्चर्य. मी २४/१०/२००९ रोजी पोस्ट टाकली होती भविष्यातील अभिमन्यू या नावाने. ती माझी कल्पना होती. पण आश्चर्य म्हणजे आज दैनिक सकाळ मध्ये एक बातमी वाचायला मिळाली कि “super child च्या जन्मासाठी गुजरात मध्ये प्रशिक्षण”. बातमी वाचून मला धक्काच बसला. माझी कल्पना खरी होईल असे मला वाटायला लागले. भविष्यात अभिमन्यू जन्म घेईल असे मला आता वाटायला लागले आहे.
बातमी अशी आहे कि गुजरात मधील विश्व कल्याण संस्थाने super child विद्यापीठाची स्थापना केली आहे. यात नवविवाहित दाम्पत्याला मुल कसे हवे यावर प्रशिक्षण दिले जाईल.प्रसुतीपुर्वीच त्यांना बोलावून विचारणा केली जाईल. तसेच गर्भवती मातांना गर्भातील अर्भकाला कसे शिक्षण द्यावे हे शिकविले जाईल. 🙂 🙂

पाणी वाचवा भाग-३

मी पाणी वाचवा या विषयावर आता पर्यंत दोन पोस्ट टाकल्या आहेत. या पूर्वी सुद्धा मी पोस्ट टाकल्या होत्या. परंतु आजच्या टाईम्स ऑफ इंडिया मध्ये याच विषयावर एक बातमी झळकली आणि आनंद झाला. “ताज हॉटेल च्या ग्रुप ने त्यांच्या सर्व हॉटेल मध्ये खर्च करून काही उपाययोजना राबविल्या आहेत. त्या हि पाणी बचत करण्यासठी. त्यांचे या विषयावरचे बोधचिन्ह फारच सुरेख आहे. त्यांनी आपल्या हॉटेल मध्ये खालील सुंदर अश्या उपाययोजना राबविल्या आहेत. त्या येथे देत आहे.
१) आलेल्या पाहुण्यांना पाणी बचत करण्यास विनंती करणे.
२) पाणी गळती थांबविणे ( :)५ स्टार हॉटेल मध्ये सुद्धा पाणी गळती होते तर.)
३) बाथ रूम मध्ये कमी पाणी मिळणारे यंत्र बसविणे.
४)डबल फ्लश व्यवस्था बदलून साधे फ्लश बसविणे
५)वापर्लेल्र्या पाण्यावर क्रिया करून त्याचा बगिच्या व फ्लश साठी पुनर्वापर करणे
६) आणि मधून मधून पाण्याचे ऑडीट करणे.
मला सदर बातमी वाचून मना पासून आनंद झाला. चला कोणी तरी या विषयावर विचार करीत आहे म्हणून बरे वाटले.

टाईम्स ऑफ इंडिया च्या मूळ बातमी साठी येथे क्लिक करा

पाणी वाचवा भाग-२

पाणी हि जीवनावश्यक बाब आहे हे तान्हेल बाळ सुद्धा (जर बोलता आल तर:) ) सांगू शकेल. अश्या जीवनावश्यक बाबीकडे दुर्लक्ष्य करून चालेल का? चला तर मग आपण सर्व गहन विचार करू या, या विषयावर. खलबत करू या.
तर मित्रांनो सर्व प्रतम आपण हे बघू कि पाण्याचा उपयोग कशा कशा साठी होतो.
पाण्याचे उपयोग
१) पिण्यासाठी 🙂
२) शेतीसाठी
३) वीज निर्मिती साठी
अ) जल विद्युत प्रकल्पात पाण्याने चाकं फिरवून विजेची निर्मिती केली जाते.
ब) औष्णिक वीज निर्मिती प्रकल्पात पाण्याच्या वाफेने मशीन चे चाकं फिरवून वीज निर्मिती केली जाते. म्हणजे येथे हि पाणी लागतेच.
क) अनु उर्जा प्रकल्पात सुद्धा पाण्याचा थोडा फार उपयोग होतोच.
४) घरगुती वापरासाठी जसे कपडे धुणे, आंघोळ, दैनंदिन स्वच्छता इ.
५) औद्योगिक/ कारखान्यांसाठी

आता या वर्षी पाउस कमी पडला आहे. आता प्रश्न आहे तो पाण्याचा पुरवठा नेमका कोणाला प्रध्यान्न देवून करायचा. खैर हा प्रशासनिक प्रश्न आहे. पण आपण सुजाण नागरिक म्हणून पाणी कसे वाचविता येईल यावर आप आपल्या परीने विचार करून कमीत कमीत पाणी वापरले तर कदाचित पुढील पावसाळ्यापर्यंत आपल्याला पाण्याचा पुरवठा होऊ शकेल.

पाण्याच्या वरील वापरापैकी पिण्याच्या पाण्याची बचत करणे म्हणजे पाणी कमीं प्यावे असे मी म्हणू शकत नाही. शेतीसाठी कमी पाणी वापरावे असे हि म्हणता येणार नाही. मात्र घरगुती वापरासाठी जसे कपडे धुणे, आंघोळ, दैनंदिन स्वच्छता यासाठी पाणी वाया न घालविणे असे म्हणता येईल. बऱ्याच ठिकाणी आपण बघतो कि रस्त्यावर पाणी वाहत असते.तसे होवू नये हीच अपेक्षा.
आता खालील व्हीडीओ बघून आपल्याला कळेलच कि पाण्याचा दुरुपयोग कोठे होत असतो.ह्या व्हीडीओ मध्ये पाण्याची बचत करा असा संदेश सुद्धा दिला आहे.

पाणी वाचवा

होय मित्रांनो आता जागृत व्हायची वेळ आलेली आहे. ग्लोबल वार्मिंग मुळे वातावरणात झपाट्याने जो बदल होत आहे त्यामुळे पाउस कमी पडत आहे. या वर्षी पाउस कमी पडल्याने पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न उपस्थित होणार आहे.

खालील व्हिदिओ पहा व विचार करा आज आपण पाणी वाचविले नाही तर आपली पुढील पिढी ह्या मुलांप्रमाणे पाण्याचा मनसोक्त आनंद घेऊ शकतील का?