मित्रांनो, मानसाला प्रगति केल्यापासून ज्या मूलभूत गरजांची नितांत गरज भासत आहे त्यात वीज हा महत्त्वाचा घटक आहे.
जसे जगण्यासाठी पंचमहाभूतांची गरज आहे. तशीच या मानवनिर्मित महाभूतांची ही गरज आता भासत आहे. वीज नसली तर मनुष्य आंधळा पांगळा होतो.जागच्या जागी थिजल्यासारखे होते त्याला. इतके महत्त्व आहे आपल्या जीवनात विजेचे.
पण मानवाने शोधलेल्या प्रत्येक गोष्टी जितक्या चांगल्या सिद्ध झाल्या आहेत तितक्याच त्या त्रासदायक सुद्धा ठरलेल्या आहेत. त्यांचा दुरूपयोग सुद्धा होऊ लागला आहे. जसे अणुऊर्जा. चांगल्या मानवतेच्या कामासाठी याचा शोध लावला गेला. पण पुढे अत्यंत दुरूपयोग…
वीजेचे ही तसेच. आपण प्रमाणात वापर केला तर काही ही त्रास होत नाही. मात्र अविचाराने वापर केला तर ती प्राणघातक ठरू शकते. हे अनेक दुर्घटनांनी सिद्ध केलेले आहे. आपण नेहमीच टि.व्हि.वर आणि वर्तमान पत्रात वाचतो रहिवासी इमारतीला शॉर्टसर्किट मुळे आग लागली किंवा व्यापारी संकुलाला शॉर्टसर्किट मुळे आग लागली. पण आपण कधी विचार करतो का हे शॉर्टसर्किट म्हणजे काय? व ते का होते. नाही न! कारण आपल्याला तितका वेळच नसतो. मानसाची मानसिकता अशी झाली आहे की जोपर्यंत स्वतःला एखाद्या घटनेची झळ पोहोचत नाही तोपर्यंत त्याबद्दल विचार ही करायचा नाही. असो.
मित्रांनो, आपण पावसाळ्यात जर पाऊस जोरात असेल तर आपल्या घरावरील पाऊसाचे पाणी दारासमोर साचायला सुरुवात होते. जास्त साचले तर ते घरात येण्याची शक्यता बळावते. म्हणून मग आपण त्या साचलेल्या पाण्याला मार्ग करून देतो. एक लहानशी गटार तयार करून. ह्या गटारीचा आकार आपण अंदाजित घेतो. लहान मोठी होते ती. पण त्या तात्पुरत्या गटारीचे लहान-मोठेपण आपण कसे ठरवतो. जर पाणी ओव्हर फ्लो होऊन बाहेर पडले तर लहान आणि गटार रिकामी राहिली तर मोठी. गटार लहान असेल तर पाणी गटारीच्या आजूबाजूच्या भिंती तोडून ओव्हर फ्लो होते. असेच मोठ्या कालव्याचे होते. त्यांचे संकल्पन करतांना जास्तीत जास्त किती पाऊस पडतो व किती पाणी वाहून नेणे आवश्यक असते याचा विचार होतोच. पण अचानक थोड्या वेळात जास्त पाऊस पडला, असे क्वचितच होत असते, तर मात्र कालव्याची क्षमता कमी पडते व कालव्याच्या भिंती तुटतात.
असेच वीजेच्या बाबतीत ही होते. घर असो वा कार्यालय जेव्हा नवीन तयार केले जाते तेव्हा वीजेचा किती वापर होईल याचा अभ्यास करून संकल्पन करून वापरात येणाऱ्या केबल व वायरी निवडल्या जातात. हे सर्व मुळ मालकाशी सल्ला मसलत करून केले जाते. ओव्हरलोडचा ही विचार केला जातो.
कालांतराने जर आणखी लोड वाढला तर त्या वायरी/केबल कमकुवत होत जातात. सततच्या ओव्हरलोड मुळे त्याची वीजवहन क्षमता कमी होत जाते. त्यांच्या वर जे पीव्हीसी/प्लास्टिक कोटिंग असते त्याची क्षमता कमी होते किंवा त्याला नुकसान पोहोचते. एक क्षण असा येतो जेव्हा कोटिंगचे आवरण फुटते आणि शॉर्टसर्किट होते. आग लागते. हे नवीन वायरिंग मधे ही होऊ शकते बर का? कारण तरूणाची ही एक विशिष्ट क्षमता असते. त्या पलीकडे त्याला ही सहन होत नाही.
म्हणून घरात/ कार्यालयात नवीन वीज उपकरणे बसवितांना योग्य तज्ञांचा सल्ला घेणे अत्यंत गरजेचे असते. थोडे पैसे खर्च होतात पण मोठे नुकसान होण्यापासून सुटका होते.
