आज पर्यंत जगात अनेक भूकंप येऊन गेले आहेत. खूप नुकसान ही झाले आहे. जीवित आणि वित्त हानि मोजता येत नाही असे भूकंप सुध्दा झाले आहेत. आजच पाकिस्तानातील बलुचिस्तान येथे केंद्र बिंदू असलेला ७.४ रिस्टर स्केलचा भला मोठा भूकंप येऊन गेला आणि संपूर्ण उत्तर भारताला हादरवून गेला. एक वेबसाईट आहे जी सतत जगाच्या कानाकोपऱ्यात झालेल्या भूकंपाची माहिती देत असते. तिची लिंक आहे.
http://www.emsc-csem.org/#2
मला बऱ्याच वर्षांपासून हे कळत नाही कि भूकंप येण्यापूर्वी जीव जंतूंना कळते तसे माणसाला का कळत नाही. आता पर्यंत ह्यावर संशोधन झाले असेलच. पण जगात भूकंप येण्यापूर्वी भूकंप येणार आहे अशी माहिती देणारे यंत्रच तयार होऊ शकलेले नाही.
का कुणास ठाऊक पण वाटते असे यंत्र तयार करता येऊ शकते. ते कसे याबद्दल माझ्या मनात काय आहे ते मी येथे मांडत आहे.
आपण घरात कुकरचा वापर करतो. त्याचा सिद्धांत काय आहे. एका बंद भांड्यात पाणी तापवायला ठेवले जाते. ते तापून त्याची वाफ होते. त्या वाफेचा दाब कुकरच्या क्षमतेपेक्षा जास्त झाला कि शिटी मधून ती वाफ बाहेर पडते आणि आतील दाब पुनः नॉर्मल होतो. तोच सिद्धांत पृथ्वी आणि भूकंपाचा आहे. पृथ्वी एक कुकर आहे. त्यात
साभार- विकीपेडीया
साभार- विकिपेडिया
असणारे द्रव पदार्थ सतत उकळत असतात. त्याने पृथ्वीच्या आतील दाब वाढत जातो. जेव्हा तो जास्त होतो तेव्हा त्याला ज्या स्पॉटला जागा मिळते म्हणजे विक स्पॉट असतो तेथून तो बाहेर पडायचा प्रयत्न करतो.
जर आपण कुकरच्या बाहेरील प्रष्ठावर दाब मापक यंत्र बसविले तर कुकरमध्ये जसजसा दाब वाढत जाईल आपणाला कळेल. तेच आपण पृथ्वीमध्ये का करू शकत नाही. परंतु पृथ्वीचे आवरण खूप जाड असल्याने वाढलेल्या दाबला मोजणे अशक्य आहे. पण हेच आपण पृथ्वीच्या आत शिरून का करू शकत नाही?
आता पर्यंतच्या संशोधनातून पृथ्वीवरील भूकंप प्रवण भागांची माहिती प्राप्त झालेली आहेच. आता ह्या संवेदनशील भागात जमिनीत काही अंतरावर साधारणपणे एक किलोमीटर च्या अंतरावर बोर करून दाब मोजायचा पर्यंत केला तर मला तरी शक्य वाटते आपणाला काही तास आधी भूकंप येणार आहे हे समजू शकते.
प्रश्न एकच पडतो कि पृथ्वीच्या आत १ किलोमीटर खोदकाम करणे शक्य आहे का?
