आपले पूर्वज फारच अभ्यासु आणि हुशार होते असे मला वाटते. कित्येक वर्षांच्या अभ्यासानंतर त्यांनी ज्योतिष शास्त्र, खगोलशास्त्र तयार केले असावे. तसेच म्हणी सुद्धा कित्येक वर्षे मानसाची मानसिकता व स्वभावाचा अभ्यास करून तयार केल्या असाव्यात. आज ही जून्या काळातील म्हणी जशाच्या तशाच लागू पडतात. तीळमात्र ही फरक पडत नाही. म्हणजे याचा असा ही अर्थ नाही का होत कि मनुष्य हजारो वर्षे लोटली, प्रगत होत गेला पण त्याच्या मुळ स्वभावात काहीच बदल झाला नाही.
आता ही म्हण बघा, ” दूरून डोंगर साजरे” किंवा हिंदीत म्हण आहे “ककक ” डोंगर लांबून किती सुंदर दिसतो आणि जवळ गेल्या वर काय होते? दोनच मिनिटात कंटाळा येतो. अस प्रत्येक बाबतीत होते. पूर्वी एक जाहिरात यायची टि.व्हि.वर “भला उसकी कमीज मेरी कमीज से सफेद कैसी? ” बस, असच सर्वांना वाटत असत. आपल्या जवळ असलेली वस्तू कधीच आवडत नाही. तशीच वस्तू दुसर्याच्या हातात असेल तर ती मनमोहक वाटते. बर हे मोठ्यांच्या बाबतीत होते असे नाही. अगदी लहान बाळाला सुद्धा असेच वाटते. जीवित प्राण्यांचा मुळ स्वभाव असाच असतो. सदा असमाधानी.
यातून वैर ही निर्माण होते. बर हे वैर कोणाशी आणि कारण तरी काय? क्षुल्लक कारणावरून सुद्धा वैर होते. पुष्कळ वेळा हे वैर जीवावर सुद्धा बेतलेल ऐकायला मिळते. सख्या भावा- बहिणी मधे सुद्धा वैर असते.
या वैराला काही सीमाच नसते. जसे भावा-भावात, शेजार्यांमधे, गटागटात, गल्ली-गल्लीत, गावा-गावात, शहरा-शहरात, राज्या-राज्यात, देशा-देशात, देशांच्या गटागटात, शेवटी महाद्विपांमधे. या सर्वांवरून एक दिसते दोन शेजारी आपसात वैरी असतात. मानवच नव्हे प्राणी किंवा वनस्पती यांच्या मधे ही हे वैरत्व दिसून येते.
म्हणजे जीवंत जीवाला जोपर्यंत चांगले चाललेले असते तोपर्यंत ठिक जेव्हा ठिणगी पडली कि संपले. दोघे असे वागणार कि त्यांचा जन्म वैरी म्हणून झाला आहे असे वाटते. एकालाही दुसरा जीव सुखी असलेला बघवत नाही. आणि म्हणून तो काही न काही कुरापती काढतो. जो थोडा समंजस किंवा कमजोर किंवा शोषिक असतो तो निमुटपणे सहन करतो. त्यामुळे तो आणखी वरचढ होत जास्त खुरापती काढतो.
आपल्या गावात रहाणारे सख्खे शेजारी येथे भांडतात पण तेच जेव्हा शहरात किंवा इतर राज्यात किंवा इतर देशात भेटतात न तेव्हा अगदी जीवलग मित्र वाटतात. त्यांची गळाभेट तर विचारुच नका अस वाटत मागच्या जन्मापासून भेटले नसावेत बिचारे. तेव्हा त्यांच्या कडे बघून ते हाडाचे वैरी आहेत असे कोणालाही वाटणार नाही.
पण जेव्हा ते परत आपल्या देशात येतात न तेव्हा एकदुसर्याकडे पहात सुद्धा नाहीत.
मी जेव्हा जपानमध्ये गेलो होतो तेव्हा आम्ही रविवारी एके ठिकाणी उभे होतो तेव्हा एक भारतीय आला आणि काही मदत करू का असे आपुलकी ने विचारले. बरेच भारतीय भेटले होते. छान ओळखी झाल्या. पण नंतर नाही भेटलो.
